GÖLCÜK

GÖLCÜK  İLÇESİ

 Tarihçe

Gölcük’ün, tarihi gelişimine İzmit ve çevresinin de içinde bulunduğu, eski Yunanlılar ile Romalıların Bitinya (Bithynie) dedikleri bölge ile başlamak daha doğru olur.

Gölcük’ün bir garnizon şehri olmasının ilk adımı 1927’de atılmıştır.1925 Yılında yaralı olan Yavuz zırhlısının tamir kararı ile beliren teknik ihtiyaç, Gölcük’te askeri tersanenin kurulmasına sebep oldu.Aynı yıl bir havuz inşa edildi.Almanlar barakalar kurup Yavuz’un tamirini yaptı.Daha sonra Almanların kurmuş olduğu bu tesisler satın alınarak tersanenin çekirdeği kurulmuştur.Deniz Kuvvetlerimizin gelişmesine paralel olarak esaslı çalışmalara 1938 yılında başlanmışsa da II. Dünya Savaşı bu çalışmalara engel olmuş ve Gölcük Tersanesinin hakiki kalkınması 1950 yılından itibaren gerçekleşmiştir. Gölcük gerçek anlamda Cumhuriyet’ten sonra kurulmuş bir şehirdir.Gölcük köylerinden Halıdere, Ulaşlı ve Yazlık köyleri hariç 21 köy İzmit sancağına bağlı Bahçecik Nahiye Müdürlüğü’nce idare edilmekteydi.Cumhuriyet’in ilanından sonra 1930 yılında İhsaniye köyünde nahiye merkezi ile Jandarma teşkilatı kuruldu. Yavuz zırhlısının tamiri nedeni ile kurulan atölyelerde çalışmak üzere İstanbul tersanelerinden gelen işçi ve aileleriyle Gölcük şehrinin nüfusu hızla artmaya başladı.Bu arada 09.06.1936’da kabul edilen ve 15.06.1936’da yürürlüğe giren 3012 sayılı kanunla Gölcük kazası kuruldu. Kaza teşkilinde Devlet dairelerine elverişli binanın Gölcük’te bulunmaması nedeniyle geçici olarak, Yalı Değirmendere köyünde kiralanan binalarda vazife görmeye başlanıldı. Kısa zamanda inşası bitirilen Hükümet Konağı’na 1938 yılında geçilmiş ve Devlet teşkilatı Gölcük’te yerleşmiştir.Kazanın kurulması ile İhsaniye’den de Nahiye Müdürlüğü kaldırılmış, yalnız Jandarma Teşkilatı bırakılmıştır. 1942 Yılında çıkarılan 3887 sayılı Özel İstilak Kanunu ile yapılan istimlaklarda, Hükümet Konağının istimlak sahası içinde kalması nedeniyle İl Genel Meclisince alınan bir kararla Hükümet Teşkilatı  1944 yılı Şubat ayında yine Değirmendere’ye nakledilmiştir. Hükümet Değirmendere’de 10 yıl kaldıktan sonra 04.03.1954 tarihinde çıkarılan 6322 sayılı kanun gereğince tekrar Gölcük’e taşınmıştır. Hükümet Konağı’nın Gölcük’e gelmesi nedeniyle Değirmendere’de Nahiye ve Nüfus Teşkilatı ile Emniyet Teşkilatı kurulmuştur.21 köyü olan Gölcük’ün Halıdere ve Ulaşlı köylerinin Karamürsel’den alınarak bu sayı 23’e yükselmiştir. Fakat Değirmendere’nin nahiye olmasıyla köy adeti 22’ye inmiştir. Saraylı köyünün Damlar Mahallesinin 1959 yılında müstakil köy haline gelmesi köy sayısını tekrar 23’e çıkarmıştır. İhsaniye köyünde 06.09.1966 tarih ve 4636 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Belediye Teşkilatı kurulmuştur.

Bugün Gölcük ilçesi 50 mahalleden oluşmaktadır.

 Coğrafya

Gölcük şehri, İzmit Körfezi’nin güney kıyılarında ve körfezin doğu nihayetine doğru, genişliği 2 km.ye varan bir boğum üzerinde kurulmuştur. Şehir,çevresindeki bağ,bahçe ve buralardaki meskenlerle beraber Samanlı Dağlarının kuzey yamaçlarına kadar uzanmaktadır.

Şehrin idari sınırlarını, doğuda Başiskele ilçe belediyesi , batıda Karamürsel ilçe  Belediyesi, güneyde Bursa ili İznik İlçesi oluşturmaktadır. Şehrin kuzeyinde ise İzmit körfezi bulunmaktadır. Gölcük şehrinin içinde bulunduğu körfez deniz münakalesi ve güvenlik açısından çok elverişli şartlar arz etmektedir. Körfezin doğal liman olmasından ötürü eski çağlardan itibaren başlayan tersane kurma alışkanlığı, Bizanslılar döneminde,Osmanlılar döneminde olduğu gibi Cumhuriyet döneminde de devam edegelmiş ve Gölcük’ün modern bir şehir olarak gelişmesine de 1927 yılında temeli atılan Gölcük Tersanesi neden olmuştur. Şehrin ilk nüvesi, kıyıda askeri tesislerin çevresinde kurulan işçi lojmanlarından oluşmaktaydı.

Coğrafi konumunun uygunluğu bakımından, askeri tersanenin burada kurulmasıyla beraber, Gölcük hızlı bir şehirleşme süreci içine girmiş ve 1940’lı yıllarda nüfusu, 5000 civarındayken – asrın felaketi diye nitelenen 17 Ağustos depremine rağmen – 2014 yılı itibarı ile 149.000 seviyesine ulaşan ve hızla gelişen bir şehir haline gelmiştir.
İlçenin arazisi yaklaşık 228 km2dir.İlçemizde toplam 50 mahalle  bulunmaktadır.

Kültür Varlıkları

İlçe, tarihinin eski bir geçmişe dayanması nedeniyle bazı harabe ve kalıntılara ev sahipliği etmektedir. Bunun en bariz örneği Şirinköy Mevkiindeki Kervansaray kalıntısıdır. Bunun yanısıra anılan mevkiide Roma dönemine ait birçok irili ufaklı antik kalıntılar da mevcuttur.

Ayrıca birçok camii, çeşme ve tarihi evlere de sahip olan ilçemiz aslında geçmişe ait izleri hala taşımakta ve yaşatmaktadır. Örneğin, civar köylerinden olan Hamidiye’ de Hacı Hasan çeşmesi, Kadıoğlu çeşmesi, Hüseyin Fikri Efendi tarafından yaptırılan cami; İrşadiye’de bulunan Hüseyin Efendi Camii, Örcün köyündeki Sultan Baba Tekkesi bu alandaki en bariz eserlerdir.

Ekonomi

Kocaeli ilinin ilçesi olan Gölcük, özgün bir donanma kenti özelliği taşımaktadır. İlçe 1926 yılında kurulan Türk Donanmasına ve Tersanesine ev sahipliği yapmaktadır. Tarih boyunca Donanma, kentin gelişmesinde çok önemli rol oynamıştır. Sürekli değişen insan profili nedeniyle, şehirde kültürel bir mozaik oluşmuştur. Başta Donanma Komutanlığı ve Ülkemizin en kapsamlı tersanesi olan Gölcük Tersane Komutanlığının ilçede bulunması Gölcük şehrinin sosyal, kültürel ve ekonomik anlamda kalkınmasına  iveme kazandırmıştır.

İlçede sanayi kollarının fazla olması nedeniyle tarımsal üretime olan ilgi gittikçe azalmıştır. İlçede 2004 yılı verilerine göre işsizlik oranı %6.7 ye düşmüştür.
Sanayi devlerinden Ford Otosanın Gölcüğe bağlı ihsaniye Belde sınırlarında tam kapasiteyle hizmet vermesi, şehirde yeni iş istihdamlarının oluşmasına neden olmuştur.

Ulaşım

Şehrin gelişmesine etki eden diğer faktör ise, E-5 Karayolunun bir bağlantısı olan ve İzmit’i, Bursa ile İzmir’e bağlayan E-130 Karayolu üzerinde kurulmuş olmasıdır. E-130 Karayolu üzerinde bulunan Gölcük şehri aynı zamanda Bursa ile İstanbul şehirlerine hemen hemen eşit mesafededir.

Bölgedeki karayolu ağı,Türkiye’nin en büyük trafik yoğunluğuna sahip yerlerinden biridir. İlçemiz İzmit’e 19 km., İstanbul’a 128 km, Bursa’ya 120km.. Yalova’ya 45km. uzaklıkta olup ulaşım karayolu ile sağlanmaktadır. İzmit – Karamürsel – Gölcük Denizotobüsleri ve ayrıca  İzmit – Gölcük – Derince – Değirmendere – Körfez – Karamürsel hatlarında vapur seferleri 2004 Ağustos itibariyle yeniden başlamıştır. İstanbul Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı ve Bursa Havalimanı, Bursa Yenişehir Havalimanı, Kocaeli Cengiz Topel Havalimanı ile şehirlerarası ve uluslararası hava ulaşımı sağlanabilmektedir.

 Yemek Kültürü

Osmanlı Döneminden günümüze değin yoğunlukla Karadeniz Bölgesi insanlarının ( Gürcü, Laz, Mohti, Çerkez, Abaza ) ağırlıklı olduğu ve son 10 yıl içinde de önemli ölçüde göç alan Donanma Kenti Gölcükte bir kültür mozaiği oluşmuştur. Ve bunun doğal sonucu olarak da Yöresel Yemek Kültürü çeşitlilik arz etmektedir.

Bu kültür zenginliğinin en çarpıcı örneklerinden ;

* Lapera ile dövülmüş kara lahana yemeği
* Mısır ekmeği
* Saçta fındık kavurması
* Turşu Kavurması
* Turşu çeşitleri
* Tandır ekmeği
* Ev baklavası öncelikli olarak tüm tatlı çeşitleri

DEPREMİN MERKEZ ÜSTÜ GÖLCÜK OLMASI MÜNASEBETİYLE  EN FAZLA  ÖLÜM VE YARALI GÖLCÜK İLÇEMİZDE OLMUŞTUR.GÖLCÜK 6000 CİVARI DEPREMDE KAYIP VERMİŞTİR.

İL ADI                          ÖLÜ SAYISI             YARALI SAYISI

KOCAELİ                                 9476                             19447

SAKARYA                               3890                               7284

YALOVA                                 2504                               6042

İSTANBUL*                              981                                204

BOLU                                         271                                1165

BURSA*                                    268                                2375

ESKİŞEHİR*                              86                                  375

ZONGULDAK                             3                                     26

TEKİRDAĞ                                  –                                     35

TOPLAM                             17479                          43953